Het ontwerp van de ramen geeft vorm aan het verhaal van de kapel: verbinding in een verstrooide wereld.
Hieronder wordt een aantal ontwerpelementen die het verhaal dragen en verbeelden kort toegelicht.
Dispersos convoco
In de kerkklok van de kapel staan de woorden ‘Dispersos convoco’ – ‘Verstrooiden roep ik bijeen’ – gestanst, een letterlijke oproep tot samenkomen. Het is de lijfspreuk van de kapel en geeft kernachtig weer dat het bij de kapel gaat om de verbindende, samenbrengende krachten.
Deze betekenisvolle woorden zijn het fundament van het verhaal van de kapel. En daarmee van het ontwerp van de gebrandschilderde vensters.
In het ontwerp staan de kenmerkende woorden in het centrum van de vijf ramen afgebeeld, pal onder de uitgespreide, uitnodigende armen van Jezus.
Meer weten? Bekijk dan het artikel Dispersos convoco.
De heiligen
Heiligen stralen vrijwel altijd verbindende energieën uit. De vijf heiligen – in levensgrote vensters weergegeven – vormen daardoor een ankerpunt voor ‘verstrooiden’, kerkgangers en anderen. Heiligen brengen mensen bij elkaar, zeker als het licht ze doorschijnt. De heiligen zijn naar wens van de kapel klassiek vormgegeven.
De armen en handen van Jezus
De geopende armen en handen van Jezus nodigen onmiskenbaar uit tot samenkomst. Ze staan symbool voor zijn uitnodigende en liefdevolle aard en laten zijn bereidheid zien om mensen te ontvangen, ongeacht hun achtergrond, zonden of omstandigheden. De ontvangende armen van Jezus herinneren gelovigen eraan dat ze altijd welkom zijn. En dat ze bij hem rust, vrede en liefde kunnen vinden.
De grillige loodlijnen
De grillig verlopende loodlijnen verbeelden de verstrooiing die zich op tal van manieren in de samenleving uit. Daarnaast zorgt de combinatie van de moderne, ‘imperfecte’, verstrooide loodlijnen enerzijds en de klassieke, ‘perfecte’ gebrandschilderde heiligen anderzijds voor een contrastwerking die het beeld van de heiligen versterkt.
De achtergrondkleuren
De achtergrond van de ramen wordt gevormd door mondgeblazen delen glas van verschillende kleur. Elke kleur glas verstrooit het licht weer anders, mede veroorzaakt door willekeurig gevormde belletjes die zo kenmerkend zijn voor mondgeblazen glas. Ook de onregelmatige verspreiding van het licht – is een verbeelding van verstrooiing.
De spitsbogen
De grisaillepatronen in de spitsbogen van de vensters zijn gebaseerd op de zolderschildering die Jacob Por in 1923 voor de kapel heeft gemaakt. Het gebruik van details uit deze bijzondere schildering weerspiegelt eveneens verstrooide patronen.
De patronen uit de schildering zorgen daarnaast voor een verbindend element dat balans brengt. De grisaillepatronen in de achtergrond van de spitsbogen zijn allemaal gebaseerd op details uit de zolderschildering. Die gemeenschappelijkheid brengt de ramen bij elkaar.
De weg
De weg verbindt de vijf ramen met elkaar en verwijst naar de doelstelling van de kapel om ‘een kerk langs de weg’ te zijn. Maar ook de uitspraak van Jezus ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven’ geeft de bijzondere betekenis van ‘de weg’ weer. En uiteraard is er een connectie met de levensweg die wij allen in ons leven bewandelen.
De aureolen
De vijf aureolen zijn allen uitgevoerd in de kleur van het eeuwenoude zilvergeel dat Middeleeuwse magie uit lijkt te stralen. Ze zijn – met uitzondering van de krans van Jezus – allemaal gelijk van vorm en structuur. En dragen daardoor bij aan die verbinding van de vijf ramen.
De kleurstelling
De kleurstelling speelt een rol bij de verbinding en balans. De kleuren van de kleding van de heiligen zijn op elkaar afgestemd. Jezus – in het midden – is gekleed in het vertrouwde rood en wit. De heiligen naast Jezus (Maria en Petrus) zijn overwegend blauw gekleed. De kleding van de buitenste heiligen (Jozef en Hippolytus) is vooral groen en donkergeel van kleur. Deze spiegeling in kleuren levert een bijdrage aan de eenheid.
De heiligennamen
Ook de namen van de heiligen zorgen voor visuele verbinding. Bij iedere heilige is op het onderste paneel de naam – in donkere Gothische letters – gebrandschilderd op een achtergrond van het mooie zilvergeel.
De kruisvormen
In het Jezusvenster zijn twee subtiele kruisen verwerkt, die symbool staan voor de verbinding tussen hemel en aarde. De rode mantel van Jezus vormt samen met de horizontale rode balken min of meer een kruis. Net zoals de denkbeeldige lijnen tussen de Hand van God en de Heilige Geest (de duif) en de armen van Jezus.
Overigens staat het kruis uiteraard ook voor de kruisiging van Jezus Christus en zijn opstanding, dat het fundament van het christendom symboliseert: de verlossing van zonden en de belofte van eeuwig leven. En wordt het gezien als symbool voor lijden en opoffering dat verwijst naar het accepteren van moeilijkheden en het overwinnen van tegenspoed.
Het contrast
Het contrast is een goed middel om een beeld of een idee op te laten vallen of om het te versterken.
Alles bestaat bij de gratie van het tegendeel en iedere waarde heeft haar tegenhanger nodig om goed tot uitdrukking te komen. Zo drukt het licht zich sterker uit in de buurt van duisternis en worden kleuren krachtiger in de buurt van contrasterende kleuren. En zo wordt binding en convergentie duidelijker in een verstrooide omgeving.
De eenvoud
Eenvoud is een bepalende factor in het ontwerp.
Waar kerkelijk gebrandschilderd glas vaak uitgebreide (Bijbelse) verhalen in uitbundige kleuren in beeld brengt, is voor de kapel juist gekozen voor een ontwerp van kernachtige eenvoud. De Hippolytuskapel is bescheiden van karakter waardoor eenvoud beter tot haar recht komt dan overdaad. Daarnaast schuilt in eenvoud een grote kracht, brengt het de essentie naar boven en draagt het bij aan sereniteit.
De stijl
Tenslotte is de stijl van brandschilderen mede bepalend geweest voor het ontwerp.
Tot het eind van de 14e eeuw was het gebruikelijk om heiligen in frontale standen weer te geven. En werd in de weergave van het bijkomstige zoveel mogelijk afgezien. Dat iedere heilige in de Heiligen Vensters een ‘eigen’ raam is toebedeeld is gebaseerd op deze Middeleeuwse stijl. Bovendien verbindt het het heden met het eind van de 14e eeuw, de tijd waarin de kapel gebouwd werd.
Meer weten?
De achtergronden van de ontwerpelementen liever horen en zien?
Verhaal en ontwerp, het verhaal en ontwerp in een video-interview toegelicht.